WALI
Mkuu wa Chuo cha Mafunzo ya Kilimo Kilimanjaro (KATC) wilayani Moshi Adam Pyuza akitoa maelezo kwa waandishi wa habari hivi karibuni. picha na Salim Said.Salim Said
MOJA ya kilio kikubwa cha wakulima wa Tanzania ni kukosekana kwa soko la uhakika la ajili ya kuuza mazao yao baada ya suluba ya kipindi chote cha kilimo.
Ili kukabiliana na tatizo au kilio hicho, serikali ilianzisha mfumo wa stakabadhi ghalani kama njia ya kuwakwamua wakulima wa mazao ya biashara lakini, licha ya nia hiyo nzuri, mfumo huo umekuwa ukipata upinzani mkubwa kutoka kwa wakulima katika baadhi ya maeneo.
Mfumo huo umeingia kwa kasi katika mikoa na wilaya zote za kanda ya kusini ya Tanzania, wakulima hutakiwa kuweka mazao yao ghalani na kupatiwa mkopo wa fedha za kujikimu, hadi hapo mazao yao yatakapouzwa na kulipwa.
Lakini kwa kanda nyingine za Tanzania, mfumo huo haujafika, wakulima wengi wanahangaika kupata soko la mazao yao, jambo ambalo husababisha kuchelewa kuanza na kumaliza kwa msimu mpya wa kilimo au kupata ugumu wa maisha kwa kukosa fedha za kujikimu.
Mathalan, katika Mkoa wa Kilimanjaro, kuna wakulima wanaozalisha kwa wingi mpunga, mahindi, alizeti na hata maharagwe kwa ajili ya chakula na biashara.
Lakini kama ilivyo katika kanda nyingine za kilimo, wakulima wa hao nao wanakabiliwa na tatizo kubwa la upatikanaji wa soko la uhakika la kuuzia mazao yao hasa mpunga.
Mkuu wa Chuo cha Mafunzo ya Kilimo Kilimanjaro (KATC), Adam Pyuza anasema kuna sababu nyingi za wakulima wa mkoa huo hasa Wilaya ya Moshi kukosa soko la uhakika la mazao yao hususan mpunga ambao unazalishwa kwa wingi katika Mradi wa Kilimo cha Umwagiliaji katika ukanda wa Moshi Chini.
Anasema sababu kubwa ya kukosa soko la uhakika wa mpunga wao ni asilimia kubwa ya Watanzania kula ubwabwa (wali), kwa kutumia pua badala ya mdomo na ulimi, kwa maana wanapenda ubwabwa unaonukia.
“Asilimia kubwa ya Watanzania wanakula ubwabwa kwa pua badala ya mdomo. Ikiwa mchele wako haunukii, basi ujue kwa walaji wa Tanzania haununuliki, kwani soko kuu la mpunga linalotegemewa na wakulima nchini kote ni jiji la Dar es Salaam,” anasema Pyuza na kuongeza:
“Sifa kuu ya mchele unaolimwa katika Mkoa wa Kilimanjaro ni kwamba haunukii na hiyo ni sababu kuu ya mpunga wa wakulima wa Moshi kukosa soko, hivyo kuishia kukaa ghalani hadi hapo mpunga unapoadimika na wao ndipo hupata fursa ya kuuza.”
Anasema kutokana na sababu hiyo, wafanyabiashara wengi wakati wa mavuno hukimbilia sehemu za Mbeya, Kyela na Morogoro kuchukua mpunga na kupeleka sokoni Dar es Salaam, kwa sababu mipunga ya huko inanukia sana.
Anasema baada ya wafanyabiashara kuhakikisha kuwa wamemaliza mpunga katika maeneo hayo ndipo huamua kwenda Moshi na ambako hulazimisha kuuziwa mpunga kwa bei ya chini kabisa.
Anasema kuwa licha ya kuwa mpunga wa Moshi haunukii lakini una sifa ya kubwa ya kuvimba unapopikwa na hivyo kuufanya uwe na baraka kwa watumiaji.
MOJA ya kilio kikubwa cha wakulima wa Tanzania ni kukosekana kwa soko la uhakika la ajili ya kuuza mazao yao baada ya suluba ya kipindi chote cha kilimo.
Ili kukabiliana na tatizo au kilio hicho, serikali ilianzisha mfumo wa stakabadhi ghalani kama njia ya kuwakwamua wakulima wa mazao ya biashara lakini, licha ya nia hiyo nzuri, mfumo huo umekuwa ukipata upinzani mkubwa kutoka kwa wakulima katika baadhi ya maeneo.
Mfumo huo umeingia kwa kasi katika mikoa na wilaya zote za kanda ya kusini ya Tanzania, wakulima hutakiwa kuweka mazao yao ghalani na kupatiwa mkopo wa fedha za kujikimu, hadi hapo mazao yao yatakapouzwa na kulipwa.
Lakini kwa kanda nyingine za Tanzania, mfumo huo haujafika, wakulima wengi wanahangaika kupata soko la mazao yao, jambo ambalo husababisha kuchelewa kuanza na kumaliza kwa msimu mpya wa kilimo au kupata ugumu wa maisha kwa kukosa fedha za kujikimu.
Mathalan, katika Mkoa wa Kilimanjaro, kuna wakulima wanaozalisha kwa wingi mpunga, mahindi, alizeti na hata maharagwe kwa ajili ya chakula na biashara.
Lakini kama ilivyo katika kanda nyingine za kilimo, wakulima wa hao nao wanakabiliwa na tatizo kubwa la upatikanaji wa soko la uhakika la kuuzia mazao yao hasa mpunga.
Mkuu wa Chuo cha Mafunzo ya Kilimo Kilimanjaro (KATC), Adam Pyuza anasema kuna sababu nyingi za wakulima wa mkoa huo hasa Wilaya ya Moshi kukosa soko la uhakika la mazao yao hususan mpunga ambao unazalishwa kwa wingi katika Mradi wa Kilimo cha Umwagiliaji katika ukanda wa Moshi Chini.
Anasema sababu kubwa ya kukosa soko la uhakika wa mpunga wao ni asilimia kubwa ya Watanzania kula ubwabwa (wali), kwa kutumia pua badala ya mdomo na ulimi, kwa maana wanapenda ubwabwa unaonukia.
“Asilimia kubwa ya Watanzania wanakula ubwabwa kwa pua badala ya mdomo. Ikiwa mchele wako haunukii, basi ujue kwa walaji wa Tanzania haununuliki, kwani soko kuu la mpunga linalotegemewa na wakulima nchini kote ni jiji la Dar es Salaam,” anasema Pyuza na kuongeza:
“Sifa kuu ya mchele unaolimwa katika Mkoa wa Kilimanjaro ni kwamba haunukii na hiyo ni sababu kuu ya mpunga wa wakulima wa Moshi kukosa soko, hivyo kuishia kukaa ghalani hadi hapo mpunga unapoadimika na wao ndipo hupata fursa ya kuuza.”
Anasema kutokana na sababu hiyo, wafanyabiashara wengi wakati wa mavuno hukimbilia sehemu za Mbeya, Kyela na Morogoro kuchukua mpunga na kupeleka sokoni Dar es Salaam, kwa sababu mipunga ya huko inanukia sana.
Anasema baada ya wafanyabiashara kuhakikisha kuwa wamemaliza mpunga katika maeneo hayo ndipo huamua kwenda Moshi na ambako hulazimisha kuuziwa mpunga kwa bei ya chini kabisa.
Anasema kuwa licha ya kuwa mpunga wa Moshi haunukii lakini una sifa ya kubwa ya kuvimba unapopikwa na hivyo kuufanya uwe na baraka kwa watumiaji.
Anasema kutokana na hali hiyo mchele wa Moshi hutumiwa zaidi katika hoteli, migahawa, shule za bweni na vyuo na hata kwa mama lishe kwa sababu unavimba.
“Wajanja wote wa mahoteli ya Moshi na wilaya jirani utawakuta wanautumia sana mpunga wa Moshi Chini kwa sababu wanachotaka wao ni kutengeneza faida na siyo harufu nzuri ya ubwabwa kwa kumridhisha mteja,” anasema Pyuza.
Anafafanua kuwa licha ya kupendwa na wenyeji, kutokana na ladha yake nzuri mchele wa Moshi umekuwa ukipendwa na majirani wa Tanzania hasa Kenya... “Utakuta mchele wa Moshi unauzwa sana Kenya kuliko hata Tanzania, kwa sababu Wakenya wanajua uchumi na hawaangalii sana harufu ya mchele bali cha msingi kwao ni kama una ladha nzuri na unavimba kulisha familia kubwa?”
Anasema ikiwa wakulima wa Moshi watategemea soko la ndani, basi lazima wasubiri hadi ule wa mikoa ya Mbeya na Morogoro utakapomalizika... “Kwa maana hiyo mchele wa Moshi misimu yote huuzwa mwisho kabisa.”
Anasema sifa nyingine ya mchele wa Moshi ni kutokuwa na mawe kwa kuwa unaandaliwa kwa kutumia vifaa vya kisasa vinavyotengenezwa na wahandisi wa KATC. Pyuza anasema bei ya gunia (aina ya lumbesa) moja ya mpunga wa Moshi huuzwa kwa Sh70,000 hadi Sh80,000.
Anasema mfumo wa stakabadhi ghalani haujafika Moshi kwa sababu chama cha ushirika hakijaimarika ipasavyo, kwa sababu mfumo huo huwa unasimamiwa na chama cha ushirika wa eneo husika.
Taarifa zinaonyesha kwamba Moshi kupitia mradi wa Kilimo cha Umwagiliaji unaofadhiliwa na serikali ya Japan kupitia Shirika lake la Jica inazalisha mchele kwa wingi tangu mwaka 1994. Katika mradi huo hekta 1,100 zinatumika kuzalishia mpunga na kila hekta ina uwezo wa kuzalisha tani 6.5 hadi nane.
Pyuza anasema chuo chake kwa kushirikiana na Wizara ya Kilimo, Chakula na Ushirika kupitia Shirika la Jica, kipo katika mchakato wa kusambaza mbegu mpya ya mpunga kwa Bara la Afrika (Nerica series), ambazo zimeshafanyiwa utafiti na majaribio na kujiridhisha kuwa ni bora na mchele wake unanukia vizuri na unafaa kwa soko la Tanzania.
Wakulima wanalalamika kwamba kukosekana kwa soko kumekuwa na athari kubwa kwao kwani wakati mwingine hukosa fedha za fedha kukodisha mashamba, kulimia, kulipia maji ya mradi na hata kununulia pembejeo.
“Kwa kweli kukosekana kwa soko la uhakika kunatupa changamoto kubwa sisi wakulima, kwa sababu baadhi ya wakati hata misimu inachelewa kuanza kwa sababu ya kukosa fedha za kuendeleza kilimo, kutokana na mazao yetu kukaa ndani tu,” anasema mkulima kiongozi, Hanfred Msuya.
“Kuna mchezo mchafu ambao tunafanyiwa na wachuuzi wa mpunga. Sisi huwa tunapima debe sita kwa kilo 80 katika gunia, lakini wao hulazimisha kujaza viroba viwili vya kilo gramu 50 ambavyo huwa wanakuja navyo, ukijaza utakuta gunia lina kilo 95 au 100.”
No comments:
Post a Comment