ZEC: Wawakilishi walitafsiri vibaya Katiba ya Zanzibar

Salim Said
TUME ya Uchaguzi Zanzibar (ZEC) imesema, baraza la Wawakilishi la Zanzibar limetafsiri vibaya Katiba ya Zanzibar katika kutunga sheria namba 7 ya uchaguzi ya mwaka 1984 toleo la mwaka 2004.

Sheria hiyo ambayo imetungwa kwa mujibu wa Katiba ya Zanzibar ya mwaka 1984 toleo la 2003, inapingana na sheria ya Uchguzi ya Zanzibar ya mwaka 2004 katika kufafanua sifa za mzanzibari anayepaswa kuandikishwa katika daftari la kudumu la wapiga kura.
Tatizo hilo limesababisha mkanganyiko mkubwa katika zoezi zima la uandaaji na uboreshaji wa daftari la kudumu la wapikura, ikiwa ni pamoja na baadhi ya wazanzibari kukosa haki zao za kupigakura katika chaguzi mbalimbali visiwani humo.

Akizungumza na waandishi wa habari nje ya kituo namba moja cha uandikishaji wa daftari hilo jimbo la Konde kisiwani Pemba, Mkuugenzi wa ZEC Salim Kassim, alisema licha ya kuwa katiba ya Zanzibar iko juu lakini mzanzibari anaweza kukosa haki ya kupiga kura kutokana na sheria ya uchaguzi.

“Sheria au katiba inaweza kumnyima mtu haki ya kupiga kura bila kujali kwa ni ipi iliyo juu au hdhi zaidi kati ya hivyo,” alisema Kassim.

Alisema, tatizo hilo limesababishwa na Baraza la Wawakilishi kuitafsiri vibaya katiba ya Zanzibar wakati wa kutunga sheria namba 7 ya uchguzi.

“Ni kweli baraza la wawakilishi limetafsiri vibaya katiba ya Zanzibar na ndio maana kuna malalamiko ya hapa na pale katika zoezi hili, lakini hebu jaalia kama vifungu vyote vya sheria vingekwa vimekosewa tungefanyaje kazi? Kwa hiyo tunafanya tu licha ya kuwa kuna hizo kasoro katika tafsiri” alisema Kassim huku akionesha kitabu cha sheria hiyo.

Baaadhi ya wananchi visiwani humo wamekuwa wakilalamika kunyimwa haki zao za kuandikishwa katika daftari hilo kwa kukosa kitambulisho cha Mzanzibari Mkaazi.

Lakini Kifungu namba 7 (1) cha Katiba ya Zanzibar kinasema, kila mzanzibari aliyetimiza umri wa miaka 18 anayo haki ya kupiga kura katika uchaguzi wa Zanzibar na kwamba haki hiyo itatumiwa kwa kufuata masharti ya kifungu cha pili cha kifungu hiki pamoja na masharti mingine ya katiba hii na ya sheria ya uchaguzi inayotumika Zanzibar.

Kwa mujibu wa katiba hiyo hiyo kifungu kidogo cha pili, baraza la wawakilishi laweza kutunga sheria na kuweka masharti ya kumzuia mzanzibari asitumie haki ya kupiga kura kutoka na oyote kati ya sababu zifuatazo.

“Kuwa na uraia wa uraia nchi mbili, kuwa na ugonjwa uliothibitishwa na mahakama kuu, kutiwa hatiani na kuendelea kutumikia adhabu kwa kosa la jinai isipokua aliewekwa rumande anaweza kuandikshwa,” inaeleza katiba hiyo na kuongeza.

“Kukosa au kushindwa kuthibitisha au kutoa kitambulisho cha umri, uraia au uandikishwaji kama mpiga kura.”

Hata hivyo baadhi ya wananchi wameilalamikia sheria kumzuia mtu kuandikishwa kwa sababu ya kukosa kitambulisho cha Mzanzibari Mkaazi wakati katiba ikitak kitambulisho cha uraia.

Wakati katiba ikieleza hayo, sheria namba 7 ya Uchaguzi inapingana na katiba kwa kusema, hakuna mtu ataeandikishwa kuwa mpiga kura ila awe ametimiza masharti ya uandikishaji kama yalivoelezwa katika kifungu cha 7(2) cha katiba, ameonesha kitambulisho cha uzanzibari na kwamba hakuna mtu atakaeandikishwa kuwa mpiga kura katika zaidi ya jimbo au eneo moja la uchaguzi.

Kassim alisema, hawapokei vyeti vya kuzaliwa kama kigezo cha mtu kuandikishwa kwa sababu hata hicho kitambulisho cha ukaazi hakitolewi bila ya kuonesha cheti cha kuzaliwa.

Hata hivyo baadhi ya watu walithibitisha kupata vitambulisho vya ukazi bila ya vyeti vya kuzaliwa na wengine kuonesha vyeti vya kuzaliwa na kunyimwa vitambulisho vya ukaazi.

Aidha, Kassim alisema kati ya wapigakura 8947 walioandikishwa katika Jimbo la Konde mwaka 2005 hadi sasa awamu ya kwanza inaisha wameandikisha watu 582 ambao ni pungufu ya watu 3000.

Kwa mujibu wa Kassim awamu za uboreshaji wa daftari hilo zilipangwa kuwa tatu, lakini kwa sasa zitafanyika mbili tu kwa sababu moja imekufa kutokana na uchaguzi mdogo wa Magogoni uliofanyika mwezi uliopita.

Muhene Said Rashid ni Katibu wa Uchaguzi wa Chama cha Wananchi (CUF) anathibitisha kupokea malamiko ya watu 508 walionyimwa kuandikishwa kwa sababu ya kukosa kitambulisho cha ukaazi.

“Leo ikiwa ni siku ya mwisho katika shehia hizi sita tayari tumepokea malalamiko ya watu 508 kutoandikishw kwa sababu hawana vitambulisho vya uzanzibari mkaazi,” alisema Rashid na kuongeza.

“Cha ajabu kuna mkanganyiko mkubwa kati ya sheria ya uchaguzi na katiba ya Zanzibar . Sheria inapingana na katiba ya Zanzibar jambo ambalo linasababisha wananchi wengi kukosa haki zao za msingi.”

Zoezi hili limekamilika jana katika shehia sita za jimbo la Konde wilaya ya Micheweni kisiwani Pemba na leo linaendelea katika shehia nyengine za jimbo la Mgogoni kisiwani hapa.